ഊർജ്ജവും തലച്ചോറും ആനന്ദവും

ഊർജ്ജവും തലച്ചോറും ആനന്ദവും: ധ്യാനാനുഭവങ്ങളുടെ ശാസ്ത്രം

എൻ്റെ ഒരു സുഹൃത്തുണ്ട്, ആളൊരു ന്യൂറോ സയന്റിസ്റ്റാണ്. അതായത്, നമ്മുടെ തലച്ചോറിനുള്ളിലെ അത്ഭുതങ്ങളെക്കുറിച്ചൊക്കെ പഠിക്കുന്ന ഒരാൾ. ഞങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ ദിവസം സംസാരിച്ചിരുന്നപ്പോൾ, അദ്ദേഹം ധ്യാനത്തെക്കുറിച്ചും (meditation) മനസ്സിനെക്കുറിച്ചുമൊക്കെയുള്ള ചില പുതിയ കണ്ടെത്തലുകൾ എന്നോട് പങ്കുവെച്ചു.

അദ്ദേഹം പറഞ്ഞ ഒരു കാര്യം കേട്ട് ഞാൻ ശരിക്കും അത്ഭുതപ്പെട്ടുപോയി. ആയിരക്കണക്കിന് വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് നമ്മുടെ നാട്ടിലെ ഋഷിമാരും യോഗികളുമൊക്കെ അനുഭവിച്ചറിഞ്ഞ പല കാര്യങ്ങളും, ഇന്ന് ഈ പുതിയ ശാസ്ത്രം ശരിവെച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണത്രേ!

നമ്മുടെ പൂർവ്വികർ 'പ്രാണൻ' എന്നും 'ആന്തരിക ഊർജ്ജം' എന്നുമൊക്കെ പറഞ്ഞതിനെ, ഇവർ ഇപ്പോൾ 'ബ്രെയിൻവേവ്' (brainwave) എന്നും 'സിൻക്രൊണി' (synchrony) എന്നുമൊക്കെ വിളിക്കുന്നു. ഈ ശാസ്ത്രവും പുരാതനമായ അറിവും ഒരേ സ്ഥലത്ത് വന്ന് കൈകോർക്കുന്നതുപോലെ എനിക്കത് തോന്നി. കേരളത്തിലെ തന്ത്ര പാരമ്പര്യത്തിൽ വിശ്വസിക്കുന്ന ഒരാളെന്ന നിലയിൽ, ഈ അറിവുകൾ എനിക്ക് വളരെ കൗതുകകരമായി തോന്നി.

ആ ശാസ്ത്രീയമായ കണ്ടെത്തലുകൾ എന്തൊക്കെയാണെന്ന് നമുക്കൊന്ന് നോക്കിയാലോ?

1. എന്താണ് ഈ പറയുന്ന 'ഊർജ്ജവും' 'ആനന്ദവും'?

നമ്മൾ 'ഊർജ്ജം' എന്ന് പറയുമ്പോൾ, അത് തന്ത്ര പാരമ്പര്യമനുസരിച്ച് 'പ്രാണൻ' ആണ്. ഒരു വീട്ടിൽ കറന്റ് ഉള്ളതുകൊണ്ടാണല്ലോ ഫാനും ലൈറ്റുമെല്ലാം പ്രവർത്തിക്കുന്നത്, അല്ലേ? അതുപോലെ നമ്മുടെ ശരീരത്തെയും മനസ്സിനെയും പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന സൂക്ഷ്മമായ ഒരു ജീവശക്തിയാണിത്.

നമ്മൾ ധ്യാനത്തിലൂടെയും മറ്റും തേടുന്ന 'ആനന്ദം' അഥവാ 'സുഖം' (bliss) എന്നത് ഐസ്ക്രീം കഴിക്കുമ്പോൾ കിട്ടുന്ന താൽക്കാലിക സന്തോഷമല്ല. മറിച്ച്, നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ ഇഷ്ടവും അനിഷ്ടവും, സുഖവും ദുഃഖവും ഒക്കെ മാറിമാറി വരുമ്പോഴും, അതിലൊന്നും തളരാതെ, നമ്മുടെ ഉള്ളിന്റെയുള്ളിൽ ശാന്തമായി നിൽക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു പ്രത്യേക അവസ്ഥയാണത്.

ഈ അവസ്ഥയിലേക്ക് എത്താനുള്ള ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട താക്കോലാണ് 'ധാരണ' അഥവാ നമ്മുടെ ശ്രദ്ധ (attention).

ഇനി, ആധുനിക ശാസ്ത്രം ഇതേ കാര്യത്തെ എങ്ങനെ കാണുന്നു എന്ന് നോക്കാം. നമ്മുടെ തലച്ചോറ് കോടിക്കണക്കിന് നാഡീകോശങ്ങൾ (neurons) ചേർന്നാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. ഇവ പരസ്പരം സന്ദേശങ്ങൾ കൈമാറുന്നത് ചെറിയ ഇലക്ട്രിക് സിഗ്നലുകളിലൂടെയാണ്. ഈ സിഗ്നലുകളുടെ താളത്തെയാണ് ശാസ്ത്രജ്ഞർ 'ബ്രെയിൻവേവ്‌സ്' എന്ന് വിളിക്കുന്നത്.

2. തലച്ചോറിലെ 'ഓർക്കസ്ട്ര': എന്താണ് സിൻക്രൊണി?

നമ്മുടെ തലച്ചോറിനെ ഒരു വലിയ ഓർക്കസ്ട്ര പോലെ സങ്കൽപ്പിക്കാം. അതിൽ ലക്ഷക്കണക്കിന് സംഗീതജ്ഞർ (നാഡീകോശങ്ങൾ) ഉണ്ട്.

സാധാരണ ഗതിയിൽ, നമ്മുടെ മനസ്സ് പല ചിന്തകളിലായി ഓടിനടക്കുമ്പോൾ, ഈ ഓർക്കസ്ട്രയിലെ ഓരോരുത്തരും അവരവർക്ക് ഇഷ്ടമുള്ള പാട്ടായിരിക്കും വായിക്കുന്നത്. അവിടെ ആകെ ഒരു ബഹളമായിരിക്കും, ഒരു യോജിപ്പുണ്ടാകില്ല.

എന്നാൽ, നമ്മൾ ധ്യാനത്തിൽ ആഴത്തിൽ ശ്രദ്ധിക്കുമ്പോൾ എന്ത് സംഭവിക്കുമെന്നോ?

ഈ എല്ലാ സംഗീതജ്ഞരും ഒരുമിച്ച് ഒരേ പാട്ട്, ഒരേ താളത്തിൽ വായിക്കാൻ തുടങ്ങും! തലച്ചോറിന്റെ പല ഭാഗങ്ങൾ ഒരുമിച്ച്, ഒരേ താളത്തിൽ, തികഞ്ഞ യോജിപ്പോടെ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഈ അത്ഭുതകരമായ അവസ്ഥയെയാണ് ശാസ്ത്രം 'ന്യൂറൽ സിൻക്രൊണി' (Neural Synchrony) അഥവാ 'കോഹെറൻസ്' (coherence) എന്ന് പറയുന്നത്.

പുരാതന കാലത്ത് യോഗികൾ 'പ്രാണൻ നേരെയായി' എന്നോ 'സമാധി' എന്നോ ഒക്കെ പറഞ്ഞിരുന്ന അവസ്ഥ, ഒരുപക്ഷേ തലച്ചോറിന്റെ ഈ 'സിൻക്രൊണി' ആകാം.

3. ധ്യാനിക്കുമ്പോൾ തലച്ചോറിൽ എന്ത് സംഭവിക്കുന്നു?

ഒരുപാട് കാലമായി ധ്യാനം ശീലിക്കുന്ന സന്യാസിമാരുടെയും മറ്റും തലച്ചോറ് ഇ.ഇ.ജി. (EEG) എന്ന ഉപകരണം വെച്ച് ശാസ്ത്രജ്ഞർ പരിശോധിച്ചുനോക്കി. അവർ കണ്ട ചില കാര്യങ്ങൾ വളരെ രസകരമാണ്:

• 'ഗാമ' തരംഗങ്ങൾ: അവർ ആഴത്തിലുള്ള ധ്യാനത്തിലേക്ക് പോകുമ്പോൾ, സാധാരണക്കാരിൽ കാണാത്തത്ര ശക്തമായ 'ഗാമ വേവ്‌സ്' (Gamma waves) എന്ന പ്രത്യേക തരം തരംഗങ്ങൾ അവരുടെ തലച്ചോറിൽ ഉണ്ടാകുന്നത് കണ്ടു. ഈ ഗാമ തരംഗങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നത് നമ്മുടെ മനസ്സ് വളരെ ഉണർവ്വോടെയും, ആഴത്തിലുള്ള ഉൾക്കാഴ്ചയോടെയും ഇരിക്കുമ്പോഴാണ്. അതായത്, ആ 'ഓർക്കസ്ട്ര' പെട്ടെന്ന് അതിന്റെ ഏറ്റവും മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവെക്കുന്നതുപോലെ!

• കൃത്യമായ താളം: വേറെ ചില പഠനങ്ങളിൽ, ധ്യാനിക്കുന്നവരുടെ തലച്ചോറിന്റെ മുൻഭാഗവും (ചിന്തിക്കുന്ന ഭാഗം) പിൻഭാഗവും (കാഴ്ചയും മറ്റും മനസ്സിലാക്കുന്ന ഭാഗം) തമ്മിൽ വളരെ കൃത്യമായ താളത്തിൽ ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്നതായി കണ്ടെത്തി.

• മാറ്റങ്ങൾ സ്ഥിരമാകുന്നു: ഏറ്റവും പ്രധാനം, ഈ മാറ്റങ്ങൾ ധ്യാനിക്കുമ്പോൾ മാത്രം ഉണ്ടാകുന്ന ഒന്നല്ല എന്നതാണ്. സ്ഥിരമായി ധ്യാനം ശീലിക്കുന്നവരുടെ തലച്ചോറിൽ ഈ 'യോജിപ്പും' 'ശാന്തതയും' ഒരു സ്ഥിരം സ്വഭാവമായി മാറുന്നു. അതായത്, ധ്യാനം നമ്മുടെ തലച്ചോറിനെ കൂടുതൽ ശാന്തമാക്കുക മാത്രമല്ല, അതിനെ കൂടുതൽ കാര്യക്ഷമമായി, ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ പരിശീലിപ്പിക്കുക കൂടി ചെയ്യുന്നു.

4. തലച്ചോറിലെ 'എനർജി' ഉപയോഗവും മാറുന്നു

ഇനി, തലച്ചോറിലെ 'കറന്റിന്റെ' കാര്യം മാത്രമല്ല, അവിടുത്തെ 'എനർജി' ഉപയോഗത്തെക്കുറിച്ചും പഠനങ്ങളുണ്ട്. എഫ്.എം.ആർ.ഐ. (fMRI) സ്കാനറൊക്കെ ഉപയോഗിച്ച് നോക്കുമ്പോൾ, ധ്യാനം ചെയ്യുന്ന സമയത്ത് തലച്ചോർ ഊർജ്ജം ഉപയോഗിക്കുന്ന രീതിക്ക് തന്നെ മാറ്റം വരുന്നതായി കാണാം.

മറ്റൊരു രസകരമായ കണ്ടെത്തൽ നമ്മുടെ മനസ്സിനെക്കുറിച്ചാണ്:

• സാധാരണ നമ്മുടെ മനസ്സ് വെറുതെയിരിക്കുമ്പോൾ ഓരോന്ന് ചിന്തിച്ച് കാടുകയറാറുണ്ടല്ലോ. 'പഴയ കാര്യങ്ങൾ, നാളെ ചെയ്യേണ്ട കാര്യങ്ങൾ' അങ്ങനെയങ്ങനെ... ഇതിനെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഒരു ഭാഗം (Default Mode Network - DMN) നമ്മുടെ തലച്ചോറിലുണ്ട്.

• അതുപോലെ, 'ഇപ്പോൾ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട പ്രധാനപ്പെട്ട കാര്യം ഏതാണ്' എന്ന് തീരുമാനിക്കുന്ന മറ്റൊരു ഭാഗവുമുണ്ട് (Salience Network - SN).

സ്ഥിരമായി ധ്യാനം ശീലിക്കുന്നവരിൽ, ഈ 'കാടുകയറുന്ന' മനസ്സിനെ 'ശ്രദ്ധിക്കുന്ന' മനസ്സുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന പാതകൾ കൂടുതൽ ശക്തമാകുന്നതായി കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിന്റെ അർത്ഥം എന്താണെന്നോ? നമ്മുടെ മനസ്സ് അനാവശ്യമായി അലഞ്ഞുതിരിയാതെ, ഈ നിമിഷത്തിൽ ശ്രദ്ധയോടെ നിൽക്കാൻ നമ്മൾ പഠിക്കുന്നു എന്ന് സാരം!

അപ്പോൾ, എന്റെ ആ ന്യൂറോ സയന്റിസ്റ്റ് സുഹൃത്ത് പറഞ്ഞതിലേക്ക് തിരിച്ചുവരാം. ആയിരക്കണക്കിന് വർഷം മുൻപ് നമ്മുടെ പൂർവ്വികർ അനുഭവിച്ചറിഞ്ഞ ആ 'പ്രാണന്റെ' ഒഴുക്കും, ആ 'ആനന്ദവും' വെറും സങ്കൽപ്പങ്ങളോ വിശ്വാസങ്ങളോ ആയിരുന്നില്ല എന്ന് ശാസ്ത്രം ഇന്ന് തെളിയിക്കുകയാണ്.

അവർ അതിനെ 'അനുഭവം' എന്ന് വിളിച്ചു, ഇന്നത്തെ ശാസ്ത്രം അതിനെ 'ന്യൂറൽ സിൻക്രൊണി' എന്നും 'ഗാമ തരംഗങ്ങൾ' എന്നും പേരിട്ട് വിളിക്കുന്നു.

പേരുകൾ പലതാണെങ്കിലും, സത്യം ഒന്നുതന്നെയല്ലേ? നമ്മുടെ ഉള്ളിലെ ഈ അത്ഭുതകരമായ ലോകത്തെ അറിയാനുള്ള താക്കോൽ നമ്മുടെ ശ്രദ്ധയിലും ശ്വാസത്തിലുമുണ്ടെന്ന വലിയൊരു ഓർമ്മപ്പെടുത്തലാണ് ഈ പുതിയ അറിവുകൾ. ആ താക്കോൽ ഉപയോഗിച്ച് നിങ്ങളുടെ ഉള്ളിലെ ശാന്തതയുടെ വാതിൽ തുറക്കാൻ നിങ്ങൾ തയ്യാറല്ലേ?